Sunday, June 20, 2010

Nhà toán học EMMY NOETHER (1882 _ 1935)

Emmy Noether sinh ngày 23 tháng 3 năm 1882 tại Erlangen _ Đức. 
 Tên thật của bà là Amalie nhưng thường được gọi là Emmy. Cha của bà là Max Noether, một nhà toán học nổi tiếng thời đó. Mẹ là Ida Amalie. Bà là chị cả trong gia đình có 4 anh chị em, nhưng hai trong số 3 người em của bà đã bị chết từ thuở bé. Bà còn lại một người em trai tên là Fritz. Fritz cũng là người nghiên cứu về toán học  Thuở nhỏ, Emmy Noether đã không tập trung học toán. Bà dành thời gian ở trường cho việc học tập ngôn ngữ, nhất là tiếng Anh và tiếng Pháp. Mẹ của bà còn dạy cho bà những kĩ năng truyền thống của một người phụ nữ trẻ thời đó. Vào thời gian bà tốt nghiệp trung học, bà đã tham gia và vượt qua kì thi để được dạy cả tiếng Anh và tiếng Pháp tại những trường chỉ dành riêng cho phụ nữ. Nhưng năm 18 tuổi, Emmy Noether quyết định tham gia khoá học toán tại trường đại học Erlangen. Em trai của bà cũng học ở đó, và cha của bà cũng là một giáo sư dạy toán. Vì là phụ nữ nên trường đại học đã từ chối nhậnn Emmy Noether, mà chỉ cấp cho bà giấy phép để vào lớp. Học được 2 năm, bà tham gia kì thi mà nó cho phép bà trở thành “a doctoral student” trong lĩnh vực toán học. Bà vượt qua kì thi và trở thành một sinh viên giỏi của trường. Sau hơn 5 năm học tập, bà được cấp bằng đại học thứ hai về toán học. 
       Emmy Noether đã có được học vị tiến sĩ toán học và bà muốn được dạy học tại Erlangen. Nhưng trường đại học Erlangen không nhận bà vì họ có chủ trương phản đối những giáo sư nữ. Bà quyết định phụ giúp cha trong việc dạy toán tại Erlangen. Bà bắt đầu nghiên cứu tại đó và giúp cha bằng cách dạy thay mỗi khi ông bị ốm. Ngay lúc đó, bà đã bắt đầu xuất bản công trình nghiên cứu của mình.
      
Emmy Noether đã làm việc cùng với cha trong suốt 10 năm, cả khi nước Đức tham gia chiến tranh Thế giới lần I. Emmy Noether là người yêu chuộng hoà bình và căm ghét chiến tranh. Vì thế bà nóng lòng mong muốn nước Đức sớm thóat khỏi chiến tranh. Năm 1918, mơ ước của bà trở thành hiện thực, chiến tranh kết thúc. Chính phủ quân chủ Đức bị lật đổ và nước Đức trở thành một nước cộng hoà. Emmy Noether, cũng như tất cả phụ nữ Đức, lần đầu tiên được quyền bầu cử. Mặc dù có nhiều quyền hạn mới được dành cho phụ nữ nhưng trong công việc dạy học Emmy Noether vẫn không được trả lương.
Trong suốt thời gian này, Felix Klein và David Hilbert đang nghiên cứu sâu về một trong những định lí lớn của Einstein tại trường đại học Gottingen. Họ nhận thấy tài năng của Emmy Noether có thể giúp họ trong công việc. Vì vậy, họ mời bà đến và cùng nghiên cứu. Bà làm việc thật tích cực và sớm được giao cho công việc giảng dạy. Thời gian đầu bà vẫn không được trả lương. Ba năm sau, bà bắt đầu nhận được số tiền lương ít ỏi. 
       Trong thời gian ở trường đại học Gottingen bà thu nhận được một nhóm các sinh viên theo học. Những sinh viên này đến từ những nơi xa xôi như nước Nga để học tập với bà. Emmy Noether là một con người có tình cảm nồng hậu, bà hết sức chăm lo cho các học trò của mình. Bà xem các học trò như những người thân trong gia đình và luôn luôn lắng nghe những vấn đề của họ.
Nói về cách dạy của Emmy Noether thì thật khó để theo kịp cách dạy của bà, nhưng những sinh viên theo bà học đã bắt kịp lối dạy chắc chắn ấy và trở thành những học trò trung tín của bà. Cách dạy của bà là dẫn học trò nói lên những suy nghĩ của chính họ. 
         Lại nói về lòng yêu hoà bình, Emmy Noether luôn mong muốn hoà bình sớm lập lại. Năm 1933, Hitler và Đức Quốc Xã lên nắm quyền tại Đức. Đức Quốc Xã buộc những người Do Thái phải rời bỏ trường đại học. Em trai của bà cũng là một giáo sư thời đó. Được đề nghị một chỗ dạy tại Siberia, ông ta đã chuyển đến đó cùng với gia đình. Và Emmy Noether đã quyết định chuyển đế Mĩ và dạy học tại trường dạy nghề Bryn Mawr. 
         Emmy Noether đã dạy tại Bryn Mawr cho đến khi bà mất năm 1935. Tại Bryn Mawr bà có những người bạn đồng nghiệp là phụ nữ. Anna Pell Wheeler, một nhà nữ toán học dẫn đầu tại Bryn Mawr, là một ngườ bạn rất thân của bà. Tại đây, Emmy Noether vẫn luôn là một giáo viên hết lòng quan tâm và yêu quí học trò. Cái chết của bà vào năm 1935 là thật đột ngột đối với mọi người. 
Emmy Noether đã có nhiều đóng góp trong lĩnh vực toán học. Bà dành nhièu thời gian học tập và nghiên cứu đại số trừu tượng, đặc biệt tập trung vào nhóm , vành và trường. Bà đã có thể thấy được các mối liên hệ giữa chúng mà những chuyên gia đại số truyền thống không thể thấy. Bà đã cho xuất bản hơn 40 công trình trong suốt cuộc đời. Bà còn là một giáo viên đã truyền nguồn cảm hứng cho những sinh viên của bà làm nên nhiều đóng góp cho toán học. 
        Emmy Noether đã dũng cảm vượt qua nhiều trở ngại để trở thành một trong những nhà đại số học lớn nhất của thế kỉ XX. Bà được Einstein mô tả: “như là một thiên tài toán học sáng tạo quan trọng nhất đã được sản sinh ra cho tới nay kể từ khi nền giáo dục cao cấp bắt đầu dành cho phụ nữ”.